De Vlaamse Regering heeft de lokale besturen opgeroepen om hun belastingreglementen te herzien en een aantal kleine belastingen/retributies (al dan niet tijdelijk) te schrappen zodat de ondernemers op hun grondgebied geen belastingen of retributies moeten betalen op activiteiten of situaties waarop zij door de crisis financieel al zwaar inleveren. Het gaat om terrasbelastingen, toeristenbelastingen, kermisbelastingen, marktstandrechten …
Er is een opheffing, intrekking of aanpassing van het reglement door een gemeenteraadsbeslissing nodig als de gemeente bepaalde categorieën van personen – al dan niet onder bepaalde omstandigheden of voor een bepaalde periode – volledig of gedeeltelijk niet aan een belasting of retributie wenst te onderwerpen.
Hierbij heeft de gemeenteraad volgens het Agentschap voor Binnenlands Bestuur verschillende opties[1]:
- Hij kan een belasting- of retributiereglement opheffen of intrekken;
- Hij kan de inwerkingtreding van een belasting- of retributiereglement of van bepaalde artikelen ervan wijzigen naar een latere datum;
- Hij kan een vrijstelling of een tariefvermindering inschrijven in een belasting- of retributiereglement, eventueel in de tijd beperkt.
Als een belastingplichtige een belasting verschuldigd is op basis van een gemeentelijk belastingreglement (in materiële zin) of als een retributieplichtige een retributie verschuldigd is op basis van een gemeentelijk retributiereglement, dan moet de gemeente de belasting/retributie vestigen en invorderen/innen. De vraag rijst dan ook of de belastingreglementen onmiddellijk moeten worden herzien.
Nieuwe reglementen of wijzigingen aan bestaande reglementen voor directe belastingen kunnen op een later tijdstip van het aanslagjaar en eventueel met terugwerkende kracht worden gestemd
Nieuwe reglementen of wijzigingen aan bestaande reglementen voor directe belastingen kunnen op een later tijdstip van het aanslagjaar en eventueel met terugwerkende kracht tot 1 januari van het aanslagjaar nog worden aangenomen. Directe belastingen verwijzen immers naar een duurzame toestand (bv. aanwezigheid van een bedrijf of een bepaalde duurzame activiteit in de gemeente). De belastbare situatie wordt dus verondersteld het hele jaar of een groot deel van het jaar te duren (dat geldt ook als die toestand wordt vastgesteld op één bepaalde datum tijdens het jaar, bv. op 1 januari). Directe belastingen worden ook doorgaans via een kohier ingevorderd en dus op een later tijdstip geïnd. Voorbeelden zijn een algemene bedrijfsbelasting, een belasting op specifieke bedrijfsactiviteiten zoals nachtwinkels, banken, tankstations, een belasting op vaste reclameborden, terrasbelastingen, belastingen op ambulante handel, een toeristen- of verblijfstaks,…
Naar aanleiding van de coronacrisis heeft de Stad Poperinge besloten om de terrasbelasting voor het jaar 2020 op te schorten gezien cafés en restaurants sinds 14 maart 2020 verplicht gesloten zijn en het zwaarst zijn getroffen. Horecaondernemers moeten dus in 2020 geen belasting betalen om hun terras te plaatsen. Het college van burgemeester en schepenen zal tijdens de eerstvolgende gemeenteraad vragen om de terrasbelasting voor het jaar 2020 op te schorten naar aanleiding van de coronacrisis[2].
Daarentegen lijken gemeenten en steden (bv. de Stad Oostende) niet geneigd om in te gaan op de vraag van vele eigenaars van tweede verblijven om hen een belastingvermindering toe te kennen gezien zij wegens het verbod op niet-essentiële verplaatsingen geen gebruik kunnen maken van hun tweede verblijf. Het feit dat eigenaars momenteel omwille van het coronavirus geen gebruik kunnen maken van hun tweede verblijf is volgens hen geen reden om een belastingvrijstelling- of vermindering te verlenen.
Retributies en indirecte belastingen vereisen onmiddellijke actie
Nieuwe reglementen en alle wijzigingen aan de bestaande reglementen voor retributies en indirecte belastingen kunnen niet worden uitgesteld.
Bij retributies en indirecte belastingen betreffen prestaties, afzonderlijke feiten of eenmalige gebeurtenissen, waarvoor de heffing onmiddellijk kan worden geïnd per afzonderlijke prestatie, per afzonderlijk feit of per eenmalige gebeurtenis.
Voorbeelden zijn: de kortstondige inname van het openbaar domein, een belasting op het verspreiden van reclamedrukwerk, of op vertoningen, vermakelijkheden of andere evenementen.
Nieuwe reglementen of wijzigingen aan reglementen voor retributies en indirecte belastingen mogen niet worden uitgesteld om ze te kunnen toepassen. Beslissingen over retributies en indirecte belastingen kunnen immers pas ten vroegste worden toegepast op nieuwe prestaties, nieuwe feiten of nieuwe eenmalige gebeurtenissen vanaf de inwerkingtreding en bekendmaking van het nieuwe of gewijzigde reglement.
Als de gemeentelijke dienstverlening is opgeschort en er geen betalende diensten worden verstrekt of als die afzonderlijke feiten of eenmalige gebeurtenissen zich niet kunnen voordoen door de COVID-19 maatregelen dan is een onmiddellijke actie evenwel niet vereist.
Naar aanleiding van de coronacrisis merken wij dat lokale besturen hun reglement in de praktijk vaak niet wijzigen als het gaat om indirecte belastingen of retributies, maar dat de handhaving van het reglement (bv. met betrekking tot de parkeerretributie) door het college van burgemeester en schepenen tijdelijk wordt opgeschort tot bv. een week na de beëindiging van de federale maatregelen. Het reglement zelf blijft dus ongewijzigd, maar er wordt tijdelijk geen controle op uitgeoefend.
De stad Antwerpen heeft haar regels rond lage-emissiezone en betalend parkeren aangepast naar aanleiding van de coronacrisis. Naar aanleiding van de coronacrisis is het aanbod van het openbaar vervoer sterk ingeperkt. Daarom wil de stad Antwerpen bestuurders die een essentiële verplaatsing moeten doen met een niet-toegelaten voertuig voorlopig niet langer beboeten voor het binnenrijden van de lage-emissiezone (LEZ). Daarnaast is ook het betalend parkeren op het openbaar domein tijdelijk niet meer van kracht[3].
Aandachtspunten bij wijzigingen van belasting- en retributiereglementen (naar aanleiding van COVID-19)
Er kan ofwel een gemeenteraadsbeslissing worden genomen over elk reglement afzonderlijk ofwel kan door de gemeenteraad (d.i. de bevoegde instantie) een overkoepelend besluit worden uitgevaardigd waardoor in één beweging meerdere reglementen worden opgeheven of gewijzigd. Met deze laatste optie kunnen door de gemeenteraad meerdere ingrepen overzichtelijk worden gegroepeerd als crisismaatregelen.
In geval de gemeenteraad de inwerkingtreding van een geldig belasting- of retributiereglement of bepaalde artikelen wenst uit te stellen naar een latere datum of in geval zij kiest voor een tijdelijke vrijstelling of tariefvermindering, dan kan hij de bevoegdheid om een concrete datum te bepalen doorschuiven naar het college van burgemeester en schepenen. Toegevoegde vrijstellingen zullen voldoende door de gemeenteraad moeten worden gemotiveerd, bij voorkeur in het overwegende gedeelte, gezien anders het risico bestaat dat zij in strijd met het gelijkheidsbeginsel zouden kunnen worden bevonden.
Alle wijzigingen moeten worden verwerkt in de gecoördineerde reglementen op de website van de gemeente. Ook de wijzigingsbesluiten zelf worden daar gepubliceerd (en gemeld aan de toezichthoudende overheid). De belastingplichtige wordt dus via de gemeentelijke website geïnformeerd over de wijzigingsbesluiten die door zijn gemeente worden aangenomen.
Gevolgen van het coronavirus voor de inning en invordering van belastingen en retributies
Voorlopig worden geen aanslagbiljetten en betalingsuitnodigingen meer verzonden
Een ander knelpunt is dat de gemeenten rond deze tijd vaak aanslagbiljetten versturen voor (directe) belastingen met betrekking tot het vorige aanslagjaar, dus met betrekking tot een belastbare periode van vóór de coronacrisis, die nu worden ingekohierd.
Dit zou dit een lelijke streep zijn door de rekening van vele bedrijven die acute cashflow-problemen hebben door de huidige coronacrisis. Bovendien zou hiervoor de indruk kunnen worden gewerkt dat er geen rekening wordt gehouden met coronacrisis.
Vele gemeenten (bv. De Haan, Zaventem,…) hebben hierop al geanticipeerd door de inkohiering uit te stellen en voorlopig voor geen enkele belasting of retributie nog een aanslagbiljet of betalingsuitnodiging te verzenden.
De belastingplichtige die wil weten of door zijn gemeente ook dergelijke maatregelen worden genomen raadpleegt best ook de gemeentelijke website of neemt best contact op met zijn gemeente.
Noteer dat de gemeentebelastingen voor het aanslagjaar 2019 uiterlijk op 30 juni 2020 moeten worden uitvoerbaar verklaard. Er kan dus nog worden gewacht tot in juni om deze belastingen in te kohieren. Indien men dan in de loop van juli 2020 aanslagbiljetten verstuurt, dan zullen slechts vanaf oktober 2020 mogelijks nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn, hetgeen de facto neerkomt op een betalingsuitstel tot en met 30 september 2020.
Uitstel van betaling en kwijtschelding nalatigheidsinteresten
Als ondernemingen hinder ondervinden naar aanleiding van het coronavirus en de economische moeilijkheden die hieruit volgen, dan kunnen zij ook om uitstel van betaling vragen om meer financiële ademruimte te krijgen en tijdelijke financiële moeilijkheden niet nog te verergeren door fiscale verplichtingen[4]. Verder kan ook nog vrijstelling worden verleend voor alle nalatigheidsinteresten of voor een deel ervan.
Bart Engelen
Fiscaal advocaat Antaxius Advocaten en lector UCLL
[1] Richtlijnen voor besturen die beslissen om bepaalde belastingen of retributies niet te heffen of het tarief ervan te verlagen: https://lokaalbestuur.vlaanderen.be/nieuws/covid-19-de-stemming-en-toepassing-van-belasting-en-retributiereglementen-of-hun-wijzigingen
[2] https://www.poperinge.be/horeca-en-handelaars.
[3] https://www.antwerpen.be/nl/overzicht/parkeren-en-mobiliteit/detail/stad-antwerpen-past-regels-rond-lage-emissiezone-en-betalend-parkeren-aan-naar-aanleiding-van-coronacrisis.
[4] Zie ook: Fisc. Act. 2020, nr. 20/10-3.
